ÇİN
Çin bir Uzakdoğu ülkesidir. Kuzeyinde Moğolistan, kuzey doğusunda Rusya ve Kuzey Kore, doğusunda Sarı Deniz ve Doğu Çin Denizi, güney doğusunda Güney Çin Denizi, güneyde Vietnam, Laos, Birmanya, Hindistan, Bhutan ve Nepal, güney batıda Pakistan, Afganistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Kazakistan ile çevrilidir.
Çin Halk Cumhuriyeti'nin yaklaşık 5 bin yıl geçmişe uzanan yazılı bir tarihi vardır. Günümüz medeniyetinin temel taşlarını oluşturan kağıt, barut, pusula ve matbaacılık gibi pek çok buluşun kökenleri Antik Çin medeniyetine dayanmaktadır.
Dünyanın alan olarak en büyük dördüncü ülkesi olan Çin Halk Cumhuriyeti, yaklaşık 1.35 milyar nüfusuyla dünyanın en kalabalık ülkesidir. Dünya nüfusunun yaklaşık altıda biri Çin Halk Cumhuriyeti'nde yaşamaktadır.
Çin Halk Cumhuriyeti, son yıllarda yapmış olduğu atılımlarla ve politikalarla, dünyanın en önemli ekonomik güçlerinden biri haline gelmeye başlamıştır. Çin Halk Cumhuriyeti'nin bölgede ve dünya nüfusu, askeri alandan çok ekonomik alanda kendisini hissettirmektedir.
Çin'in ordu gücüne bakıldığında asker sayısı açısından dünyada birinci sıradadır Orduda yer alan toplam 1 milyon 483 bin askerin 850 bini kara kuvvetlerinde, 235 bini donanmada ve kalan 398 bini ise hava kuvvetlerinde görev yapmaktadır. Pentagon'a göre Çin Halk Cumhuriyeti ordusu 21.yüzyılın en büyük tehlikesi olarak görülmektedir. 2007 yılında orduyu geliştirmek için yaklaşık 136-137 milyar dolar harcama yapıldı. Ayrıca Çin ordusunun tüm ihtiyaçları yine ordu tarafından karşılanmaktadır. Ordu yerli yapım J-10 adında bit Jet ve Type serisi altında birçok tank tarafından desteklenmektedir.
2020'lerde Çin Halk Cumhuriyeti'nin dünyanın en zengin ekonomisi olacağı öngörülmektedir. Çin'in satın alma gücü paritisine göre ABD'yi geçtiği açıklandı. Ancak ABD hala 16.8 trilyon dolarlık GSYIH ile dünyada lider.
İktisadi gelişme sürecinde Çin'in atılımlarının başlatması 1930'lu yıllarda, olgunluk dönemine geçişi ise 1980'lerde mümkün olmuştur. 1978 yılında başlayan dönüşüm süreci sosyalist pazar modelini yerleştirmeyi hedefleyen aşamalardan oluşmaktadır. Bu aşamalardan bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
1978: Reform politikalarının uygulamaya konulması,
1980: Özel nitelikte 4 ayrı ekonomik bölgenin kurulması. Ailelere toprak edinme imkanı veren yasanın çıkarılması
1985: Pasifikte kıyısı ve de limanı bulunan 14 şehrin dış ticarete açılması. Tarım ürünleri alım-satımında devlet tekelinin kaldırılması.
1990: Şangay borsasının açılması.
1992: Yabancı yatırımlar ve özelleştirme reformlarının yeniden başlatılması.
1994: Vergi reformu politikasının uygulanması ve dış ticaret üzerinde ağırlık oluşturan çok sayıda kontrolün kaldırılması.
1996: Para birimi Yuan'ın kısmen konvertibilitesi.
2001: Dünya Ticaret Örgütü'ne giriş.
2004: Anayasının gözden geçirilerek özel mülkiyet hakkının tanınması.
2005: Yuan'ın ABD doları karşısında %2 oranında yeniden değerlenmesi.
Günümüzde iktisadi bakımdan gelişmiş ülkeler aynı zamanda sanayileşmiş olanlardır. Bu nedenle çoğu kez ekonomik gelişme sanayileşme ile eş anlamda kullanılmakta ya da sanayileşmenin ekonomik açıdan gelişmiş olmanın şartı olduğu düşünülmektedir. Ekonomik gelişmeyi bu açıdan ele aldığımızda Çin " yeni sanayileşen ülkeler" gurubuna Hindistan ile birlikte sonradan katılan ülkelerdendir. Kaynak: Tablonun hazırlanmasında W.W. Rostow, (1962, s.12) ve Frederic Carluer (2002, s.26)'den yararlanılmıştır.
Ülkenin başlıca ihracat yaptığı ülkeler ABD %21, Hong Kong %17, Japonya %14, Güney Kore %4.8, Almanya %4, Hollanda %2.9, Singapur %2.3, Türkiye %2.2 şeklinde sıralanmaktadır. Aynı doğrultuda ülke belli bir miktar da ithalat yapmaktadır. Ülke, Japonya %19, Tayvan %12, Güney Kore %11, ABD %8.5, Almanya %6, Hong Kong %4, Rusya Federasyonu %4, Malezya %2.7, gibi ülkelerden mal satınalmaktadır.
Çin'in en çok ithalat ve ihracat yükünün bulunduğu limanlar Shanghai, Qingdao, Tianjin, Ningbo, Xiamen, Hong Kong ve diğer limanlar olarak sıralanmaktadır. Doğrudan yabancı yatırımın Çin'e yönelmesinin başlıca sebepleri;
- Çin'in sahip olduğu potansiyel büyüklük ve pazarın büyüklüğü, buna bağlı olarak da tüketici sayısının çokluğu,
- Politik ve sosyal açıdan ülkede istikrarın sağlanmış olması,
- Altyapıdaki gelişmeler,
- Ekonomik ilerlemedeki devamlılığın yıllık ortalama %7-9 civarında büyümeye olanak sağlaması,
- 2001 yılında Dünya Ticaret Örgütü'ne giren Çin'in yabancı yatırımcılara hukuki açıdan güven vermiş olması.
Çin hükümeti on yıllık kalkınma planlarının merkezine "lojistik" konusunu yerleştirmiş ve bu zaman zarfında lojistik yatırımları için 18 milyar dolarlık kaynak aktarımına karar verilmiştir. Ülke içinde taşımacılık ve lojistik "stratejik sektör" olarak kabul edilmektedir. Çin uluslararası taşımacılık ve lojistik sektöründe kamu iktisadi teşebbüslerinin hakimiyeti büyük ölçüde devam etmektedir. Sektörde ülkenin önde gelen kamu işletmeleri;
- COSCO (China Ocean Shipping Company) denizcilikte,
- CMST (China Material Storage and Transportation Company) depolama ve karayolunda,
- SINOTRANS ( China National Foreign Trade Transportation Corporation) havayolu ve denizcilikte,
- China Post, posta ve paket taşımacılığında,
- China Rail, demiryolunda faaliyet göstermektedir.
Dünya pazarları açısından Çin kaynaklı ekonomik tehdit ve tehlikenin esas olarak ülke lojistik altyapısının tamamlandığı zaman yaşanacağı şeklindeki değerlendirmeler giderek yaygınlık kazanmaktadır. Yüksek kapasitede, daha hızlı eşya sevkiyatının neden olacağı olumsuz etkinin önümüzdeki on yıla damgasını vurması beklenmektedir.
Bir ülkenin gelişmişlik düzeyini gösteren en önemli faktörlerden bir tanesi de limanlarıdır. Buna örnek olarak Çin deniz limanlarının kapasiteleri ekonomik gelişmenin de bir yansıması olarak yıllık iki haneli yüzdelerle artmaktadır.
Bunun en çarpıcı örneklerinden biri Shanghai konteyner limanlarıdır.
Shanghai konteyner limanları;
- 1998 yılında %21.7,
- 1999 yılında %37.3,
- 2000 yılında % 33.8,
- 2001 yılında %45.7 lik bir kapasite artışı sergilemiştir.
Kaynak: Çin'de Yeni Stratejik Değer: Lojistik ve Shanghai Limanı Doç. Dr. Murat Erdal
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder